Als Neerlands justitieminister Grapperhaus zijn naam eer had aangedaan, was zijn reactie op het rapport van de Nationale Ombudsman over de zaak-Van Laarhoven wat anders uitgevallen. Reinier, je hebt me een zware joint laten roken en een bad trip bezorgd. Had gekund. Maar nee, de bewindsman hield het op een veel minder serieus te nemen ‘Ik zal eens met de ombudsman gaan praten, hij is wat stevig in zijn oordeel.’

Wat stevig? Als een hoog staatsorgaan – wat het instituut Nationale Ombudsman is – oordeelt dat overheidsdiensten ‘onzorgvuldig’ hebben gehandeld en het Openbaar Ministerie ‘ongeloofwaardig’ is met de bewering dat arrestatie en berechting van voormalig coffeeshop-eigenaar Johan na Laarhoven en partner Tukta Kaen-In niet waren te voorzien past het boetekleed beter dan vertoon van onaangenaam verrast zijn. Vertoon dat dan ook nog eens gepaard gaat met onwil om met de Thaise autoriteiten in de slag te gaan over uitlevering aan Nederland na snelle beëindiging van de cassatieprocedure bij het Thaise Hooggerechtshof.

Grapperhaus en alle betrokkenen bij justitie en OM hadden het feitenrelaas van ombudsman Reiner van Zutphen al sinds vorig najaar in hun bezit. Net als Van Laarhoven cs en hun advocaten. Dat gaf alle partijen de gelegenheid op- en aanmerkingen te maken voordat het rapport zou worden gepubliceerd. Als wij goed zijn ingelicht was de inbreng van justitie niet van dien aard dat de ombudsman langer dan voorzien met publicatie moest wachten.

Tijd winnen belangrijk

Erger is dat Grapperhaus zelfs niet de moeite neemt voor clichés als ‘ik ga de zaak nogmaals bestuderen’ en ‘wij doen er alles aan om die snel op te lossen.’ Nee, het werd ‘we kunnen niets doen, ik kan geen hoop geven’, De reden voor die onwil is tijd winnen. Om de verantwoordelijken in eigen gelederen, vooral die bij coalitiegenoot VVD, zo lang mogelijk uit de wind te houden. En voor pogingen om de Thaise kant tot medewerking over te halen.

Zolang de Thaise autoriteiten geen haast maken met de in november 2017 (!) in gang gezette cassatie tegen het verlaagde vonnis in hoger beroep van Van Laarhoven en Kaen-In  (van 103 naar 75 en van 18 naar 12 jaar) kan de minister zich achter Thaise ruggen verschuilen.  Eerst moet justitie uit de zelf gelegde Gordiaanse knoop zien te komen, dat een verzoek om uitlevering de Nederlandse staat miljoenen  geld gaat kosten. Dat is onwil van het OM, waaraan Grapperhaus ook een einde zou kunnen maken. Dat doet hij niet, omdat de staat  met het proces tegen Johan, diens broer Frans en drie andere betrokkenen van de Tilburgse The Grass Company de €20 miljoen binnen wil slepen die het bedrijf zou hebben verdiend met belastingontduiking en witwassen.

‘Onze familie kapotgemaakt’

Dat verzin ik niet. Het komt van het OM zelf. Vorig jaar juli liet het OM van Breda weten dat een uitleveringsverzoek niet werd gedaan. Het zou risico met zich brengen dat Van Laarhoven in Nederland niet meer vervolgd kan worden voor belastingfraude. Volgens justitie is dat omdat fiscale delicten in Thailand minder zwaar bestraft worden dan in Nederland. Vijf maanden geleden was zaakofficier van justitie Peter Snijders, die de leiding heeft van het team aanklagers in het proces-Grass Company, in Bangkok. Is het een wonder dat Johan van Laarhoven geen barst gelooft van diens verzekering dat er alles aan wordt gedaan hem zo snel mogelijk naar Nederland te krijgen? En vermoedt dat er een spelletje wordt gespeeld tussen Nederlanders en Thais? ‘Dit zijn de lieden die onze familie kapot hebben gemaakt,’ schrijft hij in een vorige week verstuurde brief aan Trefpunt Azië.

De ombudsman drukt het vanzelfsprekend minder emotioneel uit, maar zegt in zijn rapport in feite hetzelfde. ‘De Nederlandse instanties hebben hun acties niet goed voorbereid en zijn het perspectief van Van Laarhoven en zijn vrouw uit oog verloren. Een reële afweging of de ingezette actie zorgvuldig, effectief en proportioneel was, ontbreekt, terwijl het OM goed op de hoogte was van de risico’s die een aan drugs gerelateerd strafrechtelijk onderzoek in Thailand met zich meebrengt.’

Als gevolg daarvan heeft de Thaise rechtbank in zijn overwegingen bij het eerste (ook op deze site in het Engels en Nederlands gepubliceerde vonnis), gesteld dat de inkomsten van Van Laarhoven door in Thailand strafbare drugshandel waren verkregen. Dat die handel in Nederland gedoogd wordt en legaal inkomen oplever, was voor de Thaise rechters niet van belang. Bij dit strafbare feit kwam dan nog dat het zgn. drugsgeld via talloze buitenlandse banken naar Thailand werd overgemaakt, wat door de rechter beoordeeld werd als witwassen.

Er worden spelletjes gespeeld

Nu zijn de bevindingen van Van Zutphen niet bindend, Grapperhaus kan die negeren. Maar de Tweede Kamer zou geen knip voor de neus waard zijn als hij niet snel ter verantwoording wordt geroepen. Zijn pogingen om verantwoordelijke voorgangers van coalitiegenoot VVD uit de wind te houden, evenals de top van zijn al jaren door schandalen geteisterde ministerie, bewijzen dat het nog steeds hypocrisie troef is in de zaak tegen Johan en Tukta. Gelukkig kwam Tweede-Kamerlid Vera Bergkamp (D’66), vanaf het begin op de bres voor justitiële rechtvaardigheid voor Johan en Tukta in actie. ‘Ontluisterend’ twitterde zij naar aanleiding van de uitlatingen van Grapperhaus. En wist vervolgens een meerderheid te winnen voor een parlementair debat over het rapport van de ombudsman en de houding van de minister.

Daar is nog een andere goede reden voor. Het wordt in het rapport van de ombudsman niet vermeld, maar de cruciale contacten, gedekt door zijn superieuren, tussen politieman Ben Olde Engberink en zijn Thaise collega’s vonden plaats kort nadat de Thaise junta aan de macht was gekomen. Als liaison officer op de Nederlandse ambassade in Bangkok schreef hij de beruchte brief van 14 juli 2014 aangevuld met een verklaring op 21 juli 2014, waarin de Thais werd gesuggereerd op basis van de Nederlandse gegevens een eigen strafrechtelijk onderzoek in te stellen. En passant werd in dat contact Tukta Kaen-In tot ‘medeplichtige’ van ‘drugscrimineel’ Van Laarhoven gepromoveerd. Twee dagen erna werden beiden gearresteerd en kon de Thaise kant €10 miljoen opstrijken aan in beslag genomen bezittingen en Thaise banktegoeden. Bedankt voor de tip, Nederland!

Aan dit succesvolle Nederlandse ‘verzoek tot rechtshulp’ gingen voordat de junta de macht greep drie mislukte pogingen vooraf. Is het echt ondenkbaar dat er na mei 2014 ‘groen licht’ is gegeven, kom maar op met je verzoek? Dat de nieuwe machthebbers die te maken kregen met afkeurende reacties en sanctiegedreig de kans niet lieten lopen bij een Europees landje een goede beurt te maken?

Een streepje zonlicht

Speculaties, zeer zeker. Maar altijd nog een stuk zinniger dan op sociale media tegen de feiten in blijven beweren dat Van Laarhoven het allemaal aan zichzelf te danken heeft. Dat hij in Thailand strafbare feiten heeft gepleegd. Dat hij al in 2011 toen het justitieel onderzoek tegen hem begon, met vrouw naar Nederland had moeten snellen om uit handen van de Thaise justitie te blijven. Maar ja, een koe in de kont kijken ligt voor de hand als je jarenlang de autoriteiten nabauwde of de hetze die misdaadjournalist John van den Heuvel tegen Van Laarhoven voerde voor zoete koek slikte.

Voor Johan en Tukta van Laarhoven is het rapport van de ombudsman niet meer dan een streepje zonlicht in een miserabel bestaan. Schuldig of onschuldig aan aanklachten wegens drugscriminaliteit, belastingontduiking en witwassen kan pas bewezen worden als Johan van Laarhoven voor zijn Nederlandse rechters kan verschijnen. Tot die tijd zal de lucht van de beerput blijven hangen.

Meer weten:

Volkskrant. Gedraai van een crimefighter
NRC: Geen vervolging van officier van justitie

Eerder op Trefpunt: open brief aan lachwekkende hypocrieten en De Brabantse Maffia van het OM

Deze versie is op onderdelen aangepast. Gecorrigeerd zijn: november vorig jaar was niet het rapport ombudsman beschikbaar voor alle partijen, maar een feitenrelaas, waarop commentaar kon worden geleverd.

OvJ Peter Snijders is geen hoofdofficier maar zaakofficier van het OM.

Door: Hans Geleijnse, trefpuntazie.com op 12 maart 2019