Van Ochtendgloren naar hel van Bangkok

Johan van Laarhoven is één van de pioniers in de geschiedenis van de Nederlandse coffeeshops. Johan opende begin jaren tachtig als eerste Nederlander een coffeeshop buiten de Randstad; Ochtendgloren, gevestigd in Tilburg. In de decennia die daarop volgden, groeide dit uit tot de grootste keten van coffeeshops in Zuid-Nederland: The Grass Company. The Grass Company bestaat tegenwoordig uit vier coffeeshops: twee filialen in Tilburg en twee filialen in ‘s Hertogenbosch.

Eind 2008 verhuist Johan, na jarenlang hard werken, naar Thailand om het samen met zijn Thaise vrouw en twee kinderen wat rustiger aan te doen. In 2011 besluit hij volledig met pensioen te gaan en verkoopt hij zijn geesteskind The Grass Company aan de huidige eigenaar. Rond de datum van verkoop start de Nederlandse justitie een groot onderzoek naar The Grass Company. Johan van Laarhoven wordt genoemd als hoofdverdachte.

Massale invallen

Er volgen diverse -massale- invallen, waarbij honderden politieagenten en ambtenaren betrokken zijn. Bij alle verdachten wordt bijvoorbeeld de telefoon en e-mail afgetapt en het huis doorzocht.
Justitie focust zich hierbij niet op drugs, maar op het witwassen van geld. Volgens Charles van der Voort (Hoofdofficier van Justitie) zouden delen van de dagomzet worden weggesluisd. Inmiddels duurt dit onderzoek al meer dan vier jaar en is er tot op heden niemand aangeklaagd in Nederland.

Moeizaam onderzoek

Het onderzoek in Nederland vordert moeizaam. Al in 2012 en daarna nogmaals in 2013 stuurt het Nederlandse OM een rechtshulpverzoek aan Thailand. Echter, zonder het gewenste resultaat. Op 22 mei 2014 komt het Thaise leger aan de macht (lees artikel). De grondwet wordt ontbonden en de Thaise Junta krijgt alle macht in handen. Op 1 juli 2014 stuurt het Nederlandse OM opnieuw een rechtshulpverzoek aan het Thaise OM. Nederland hoort vervolgens dat het honoreren van dit rechtshulpverzoek maanden in beslag kan nemen. Een Nederlandse officier van Justitie geeft vervolgens een politie-ambtenaar, welke werkzaam is op de Nederlandse Ambassade in Bangkok, opdracht om de druk op te voeren. Deze man schrijft op 14 juli 2014 een brief aan de Thaise Officier van Justitie.

Brief aan Thaise Officier van Justitie

Deze brief vertelt een heel ander verhaal dan het officiële rechtshulpverzoek. Het rechtshulpverzoek heeft het voornamelijk over witwassen; de brief heeft het alleen maar over drugsdelicten. In het rechtshulpverzoek is de vrouw van Johan een getuige; in de brief wordt ze aangemerkt als verdachte. Het rechtshulpverzoek vraagt om hulp bij het Nederlandse onderzoek; de brief vraagt de Thaise justitie zelf een strafzaak te beginnen, onder het regime van de Thaise Junta.

Arrestatie

Op 22 juli 2014 maakt de Nederlandse advocaat, Gerard Spong, een schriftelijke afspraak met de Nederlandse Officier van Justitie inhoudende dat Johan binnen 5 dagen in Nederland zal zijn voor verhoor wanneer de Nederlandse autoriteiten hierom verzoeken. Echter, wanneer de Thai het woord drugs horen, komen ze onmiddellijk in actie. Met veel machtsvertoon en voor de lenzen van veel televisiecamera’s worden Johan van Laarhoven en zijn vrouw Tukta op 23 juli 2014 opgepakt. Johan wordt niet overgebracht naar Nederland, maar wordt verdachte van de Thaise justitie.

In Juli 2015 verklaart de rechtbank van Bangkok dat de Nederlandse politie-ambtenaar, die de brief van 14 juli 2014 schreef, opdracht kreeg van het Nederlandse OM om haast te maken. Hij stuurt daarom een zeer belastende brief naar zijn Thaise collega’s, maar op de vragen die de rechter hem stelt, antwoordt hij dat hij de details eigenlijk ook niet kent.

Ernstig misleid

De advocaat, Gerard Spong, verklaarde tegen Omroep Brabant: “Ze willen mijn cliënt gewoon verneuken; dat is alles! Ik zeg het maar even plat en populair, maar daar komt het eigenlijk wel op neer. Natuurlijk maakt me dat boos, het maakt me hels. Om op deze manier te moeten constateren dat een Officier van Justitie naar mijn mening de boel ernstig heeft misleid. En hij heeft misbruik gemaakt van zijn bevoegdheden. Het is in het internationale rechtsverkeer de normaalste zaak en ook gebruikelijk dat als je een rechtshulpverzoek doet uitgaan, dat je dan de lokale procedures afwacht. Dat je gewoon afwacht hoe de Thaise autoriteiten met jouw verzoek omgaan. En dan moet je niet achter de rug om nog even de boel zitten opstoken met zo’n, ik kan niet anders zeggen, lullige brief.”

Tegenstrijdig

Bronnen bij justitie hebben Omroep Brabant laten weten dat men daar ook niet blij is met de situatie. Er is iets mis gegaan in Bangkok. Daardoor zit Johan van Laarhoven nu in een Thaise cel. Maar voor de camera laat justitie een ander geluid horen. Ze hebben geen opdracht gegeven aan de Thai om een strafzaak tegen Van Laarhoven te beginnen. Hoofdofficier van Justitie Charles van der Voort verklaarde tegen Omroep Brabant: “De Thai hebben onze informatie gebruikt om een zelfstandig onderzoek naar witwassen te starten en dat is hun goed recht. Dat is wel te betreuren vanuit het licht van Johan van Laarhoven en zijn familie gezien. En ik kan nogmaals benadrukken dat dat nooit onze bedoeling is geweest. Maar ik kan niet de autoriteiten in een ander land vertellen wat ze wel of niet moeten doen.”

De conclusie van Omroep Brabant: “Het Openbaar Ministerie ontkent dat zij de Thai hebben gevraagd om Van Laarhoven te vervolgen. Maar uit de brief van 14 juli 2014 blijkt dat dat niet waar is.”

Het trieste resultaat van de handelswijze van het Openbaar Ministerie: Johan en zijn echtgenote zitten sinds 23 juli 2014 onder erbarmelijke omstandigheden opgesloten in Bangkok.

Het vonnis van 10 november 2015

Johan van Laarhoven is op 10 november 2015 door de rechtbank in Bangkok veroordeeld tot 103 jaar cel, waarvan hij er zeker twintig uit zal moeten zitten. Zijn echtgenote Tukta heeft 18 jaar gekregen, waarvan ze er twaalf uit moet zitten. Justice for Johan is daarom een handtekeningenactie begonnen waarmee we de Nederlandse overheid ertoe willen bewegen Johan en Tukta naar Nederland terug te halen en te zorgen voor een eerlijk proces voor de Nederlandse rechter.

Samenvatting van het vonnis

In de eerste alinea kun je lezen dat de vervolging op uitdrukkelijk verzoek van de Nederlandse liaison officer bij de Nederlandse ambassade is gestart. Verder lees je dat de rechtbank niets vaststelt over strafbare feiten in Nederland en simpelweg stelt dat de verkoop van cannabis naar Thais recht strafbaar is. De AMLA (Anti Money Laundering Act) bepaalt sinds augustus 2013 dat ook strafbare feiten buiten het Koninkrijk van Thailand een gronddelict voor witwassen kunnen vormen. Op basis daarvan meent de Thaise rechtbank dat de verkoop van cannabis in Nederland een gronddelict vormt voor witwassen in Thailand. Het Nederlandse gedoogbeleid neemt de Thaise rechtbank hierbij, al dan niet bewust, niet in acht.

Het gevolg van deze uitspraak is dat alle Nederlandse coffeeshopondernemers en -medewerkers zich op basis van het Thaise recht schuldig maken aan witwassen als zij hun geld in Thailand uitgeven of investeren. Dit leverde dus ook de bizarre situatie op dat Johan in Nederland een respectabel bedrijf kon voeren en netjes belasting betaalde over zijn inkomsten, maar vervolgens in Thailand voor witwassen wordt veroordeeld.

Erbarmelijke omstandigheden in Thaise gevangenis

Johan en Tukta kwamen terecht in de Remand Prison in Bangkok. Niet het beruchte Bangkok Hilton, maar ook hier zijn de omstandigheden net zo gruwelijk en mensonterend. Met 50 man in een ruimte van 40 vierkante meter. Als slaapplek: een rubber matje op de vloer. Medegedetineerden met aids en open tbc. Een bajesklant die overlijdt en dagenlang blijft liggen. De hitte, de stank, het varkensvoer. Johan kampt zelf met ernstige gezondheidsproblemen: problemen met zijn galblaas, diabetes en chronische oorontsteking. Daarnaast zijn er de psychische klachten: niet meer voor zijn kinderen kunnen zorgen, geen of nauwelijks contact met familie, algehele machteloosheid.

Zelf schreef Johan van Laarhoven in oktober 2015 aan Doede de Jong, biologisch wietkweker en VOC’er:

“Spong en collega’s hebben het strafdossier van The Grass Company doorgenomen en zijn geen strafbare feiten tegengekomen, alleen achterdeur feiten, de bevoorrading van de shops en dat zelfs zeer beperkt voor vier coffeeshops. Ook Prof. Mr. Dr. Guido de Bont, vooraanstaand fiscaal advocaat en hoogleraar, heeft het dossier doorgenomen en komt tot dezelfde conclusie: er is niets aan de hand bij The Grass Company, het is een goed georganiseerde onderneming waar geen strafbare feiten worden gepleegd.

Petitie

Begin 2016 is ‘Justice for Johan’ een petitie gestart om Johan en Tukta naar Nederland te halen om hier een eerlijk proces te ondergaan. Om zoveel mogelijk mensen aan te spreken kwam er een online campagne en verschillende offline campagnes. Online konden steunende personen hun handtekening zetten onder de petitie. Ook waren er ook 150 coffeeshops die allemaal meededen aan de fysieke handtekeningactie. ‘Justice for Johan’ heeft ook verschillende festivals bezocht zoals Cannabisbevrijdingsdag en Reggea Sundance. Hier was een informatiestand om de bezoekers te informeren over dit verschrikkelijke verhaal. De meeste mensen die het verhaal hoorden waren zo geschokt dat zij meteen hun handtekening zetten onder de petitie plaatsten. Uiteindelijke werden er zo’n 23.000 handtekeningen geplaatst op die vervolgens aan de Tweede Kamerleden Vera Bergkamp en Michiel van Nispen aangeboden werden. Het aanbieden van deze handtekening zorgde wederom voor veel media aandacht voor ‘onze zaak’. Zo was er een item op Hart van Nederland en was Frans van Laarhoven samen met Filemon Wesselink in de uitzending bij Pauw om over dit onderwerp te praten.

Lucas van Delft

Lucas van Delft is de voormalig zaaksofficier in het strafrechtelijke onderzoek naar Johan, hij is direct verantwoordelijke voor al het leed wat bij Johan en Tukta veroorzaakt is. Jullie lezen het goed, voormalig. Want nadat hij betrapt werd op een valse liquidatiemelding jegens zijn eigen persoon werd van Delft van de zaak afgehaald. Nadien staat hij ook wel bekent als de ‘sjoemelofficier’. Maar die vlieger gaat niet op als een van hun eigen mensen betrapt wordt op het plegen van strafbare feiten. Lucas van Delft kreeg slechts een tijdelijke degradatie in loon en is nog ‘gewoon’ weer officier van justitie in een ander district nu in Rotterdam. Wat denken jullie, klassenjustitie of niet?

Inzet in de Tweede Kamer

D66, onder aanvoering van Vera Bergkamp is de partij die de onderste steen boven wil zien in deze zaak. In dit artikel legt zij uit waarom zij het zo belangrijk vindt om de waarheid boven tafel te krijgen. Het gevolg van deze inzet is dat er meerdere ronden Kamervragen gesteld zijn over de situatie van Johan en Tukta. Desondanks bleef de minister onvolledige antwoorden geven en vroeg mevrouw Bergkamp zich af of de minister iets te verbergen heeft. Uiteindelijk hadden een groot aantal Kamerleden genoeg gehoord en vroegen zij het toenmalige kabinet om Johan zo spoedig mogelijk naar Nederland te halen.

Ombudsman

Na lang overwegen heeft de Nationale Ombudsman, Reinier van Zutphen, besloten om de ‘zaak’ van Johan en Tukta te onderzoeken. Hij vraagt zich af of er wel een “een zorgvuldige procedure’ is betracht in het strafrechtelijk onderzoek naar Johan en de wijze waarop de Thai geinformeerd is door de Nederlandse justitie. Je zou zeggen dat de Staat er alles aan doet om mee te werken aan het onderzoek van de Nationale Ombudsman en zodoende zelf ook doet aan waarheidsvinding. Zij zeggen dat men geen fouten heeft gemaakt dus dan zou je ook niks te verbergen hebben. Niets is minder waar, politie en justitie doen er alles aan om het onderzoek van de Nationale Ombudsman te dwarsbomen. Door het uitbrengen van de dagvaarding aan Johan, die vervolgens door het OM in Breda weer ingetrokken werd, heeft de Ombudsman tijdelijk zijn onderzoek stil moeten leggen, zij beraden zich nu op verdere stappen. Nog dit jaar dient hierover duidelijkheid te komen.

Civiele verhoren

De advocaten van Johan doen er alles aan om in deze zaak de onderste steen boven te halen. Ze laten geen mogelijkheid onbenut. Zo kregen zij het voor elkaar om in een civiele zaak, een zogenaamd getuigenverhoor, bij de Rechtbank in Den Haag een aantal betrokken politieagenten en de ‘sjoemelofficier’ onder ede te verhoren. De uitkomsten van deze verhoren waren schokkend te noemen. Zo erkende deze medewerkers van de Staat eindelijk dat zij een doorslaggevende rol in de Thaise strafzaak van Johan gespeeld hadden. Ook verklaarde Lucas van Delft dat hij bewust ter zaken doende en voor Johan voordelige jurisprudentie in Nederland niet aan de Thai verstrekt had. Sterker nog, justitie wist dat Thailand achter Johan aan ging maar liet alles op z’n beloop. De vraag die rest is of het OM wel zo magistratelijk is als ze doen voorkomen? Wij weten inmiddels beter!

Hoger Beroep

Na de opgelegde celstraf van 103 jaar gingen Johan en Tukta in hoger beroep in de hoop dat de Thai ditmaal wel openstonden voor de argumenten en het ontlastend bewijs wat werd aangedragen door de verdediging. Johan heeft tenslotte zijn in Nederland legaal verdiende geld in Thailand geïnvesteerd en alleen op basis van de twijfelachtige verklaringen van Nederlandse politieagenten zijn de hoofdpersonen in dit horror verhaal veroordeeld tot draconische gevangenisstraffen.
Helaas toonde de Thaise rechters in hoger beroep ook geen begrip en respect voor het Nederlandse gedoogbeleid. Het eenzijdige verhaal van de Nederlandse politiemedewerkers werd wederom als waarheid aangenomen. Op 23 juni 2017 kreeg Johan in Hoger Beroep een celstraf van 75 jaar opgelegd, waarvan hij effectief minimaal 20 jaar moet uitzitten. Tukta kreeg ook strafvermindering. De in eerste aanleg opgelegde gevangenisstraf van 12 jaar werd omgezet naar een straf van 7 jaar en 8 maanden.

Deze reconstructie is gebaseerd op berichtgeving van NRC/Handelsblad, Omroep Brabant, Cannabis News Network, Panorama, MM Mannen Magazine en brieven van Johan aan de stichting Verbond voor Opheffing van het Cannabisverbod (VOC).